Gold share in forex reserves rises: રિઝર્વ બેંકના તાજેતરના આંકડા અનુસાર, માર્ચ દરમિયાન દેશનો સોનાનો ભંડાર ૦.૫૭ ટન વધીને ૮૭૯.૫૮ ટન થયો છે. આ રીતે, આ વર્ષના પ્રથમ ક્વાર્ટર દરમિયાન, આરબીઆઈએ ૩.૩૭ ટન સોનું ખરીદ્યું. સતત ખરીદી અને ભાવમાં અદભૂત વધારાને પગલે, રિઝર્વ બેંકના કુલ વિદેશી વિનિમય અનામત (ફોરેક્સ અનામત)માં આ કિંમતી ધાતુનો હિસ્સો વધીને ૧૧.૭ ટકાની સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સપાટીએ પહોંચી ગયો છે. ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની તુલનામાં, આ ૫૭.૫ ટન છે, એટલે કે, આશરે ૪ ટકા વધુ છે.
૨૯ માર્ચ, ૨૦૨૪ના રોજ દેશની કુલ ગોલ્ડ રિઝર્વ ૮૨૨.૦૯ ટન હતી અને તે સમયે ફોરેક્સ રિઝર્વમાં તેનો હિસ્સો માત્ર ૮ ટકા હતો. ગયા વર્ષે જાન્યુઆરીથી નવેમ્બર સુધીમાં આરબીઆઈએ સરેરાશ ૬.૬ ટન સોનું ખરીદ્યું હતું.
આરબીઆઈ ગયા વર્ષે જાન્યુઆરીથી તેના સોનાના ભંડારમાં સતત વધારો કરી રહી છે. ડિસેમ્બર ૨૦૨૪ અને ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ને બાદ કરતાં બાકીના ૧૩ મહિનામાં આરબીઆઈએ સરેરાશ ૬.૩ ટન સોનું ખરીદ્યું હતું. નિષ્ણાંતોના મતે બદલાતા ભૌગોલિક-રાજકીય પરિદ્રશ્યને જોતા ભારત જેવા વિકાસશીલ દેશો તેમના સોનાના ભંડારમાં સતત વધારો કરી રહ્યા છે. ફોરેક્સ રિઝર્વમાં સોનાનો હિસ્સો વધારવો એ પણ ફોરેક્સ રિઝર્વમાં વિવિધતા લાવવાની વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે.
અગાઉ, રિઝર્વ બેંકે ૨૦૨૪માં સતત સાતમા વર્ષે તેના સોનાના ભંડારમાં વધારો કર્યો હતો. ગયા વર્ષે, રિઝર્વ બેંક દ્વારા ૭૨.૬ ટન સોનાની ખરીદી કરવામાં આવી હતી. વાર્ષિક ધોરણે, ૨૦૦૧ પછી મધ્યસ્થ બેંક દ્વારા સોનાની આ ત્રીજી સૌથી મોટી ખરીદી છે. ૨૦૨૧ અને ૨૦૦૯માં આના કરતાં વધુ ખરીદી જોવા મળી હતી. આરબીઆઈએ ૨૦૨૧માં ૭૭ ટન સોનું ખરીદ્યું હતું જ્યારે ૨૦૦૯માં ૨૦૦ ટન સોનું ખરીદ્યું હતું.
દરમિયાન, ચીનની મધ્યસ્થ બેંકે માર્ચમાં સતત પાંચમા મહિને સોનાની ખરીદી કરી હતી. ચીનની સેન્ટ્રલ બેંક, પીપલ્સ બેંક ઓફ ચાઇના અનુસાર, તેણે માર્ચમાં ૩ ટન (૦.૦૯ મિલિયન ઔંસ) સોનું ખરીદ્યું હતું.
છ મહિનાના વિરામ બાદ પીપલ્સ બેંક ઓફ ચાઈનાએ સતત પાંચમા મહિને (નવેમ્બર ૨૦૨૪થી માર્ચ ૨૦૨૫ સુધી) સોનું ખરીદ્યું છે. ચાલુ કેલેન્ડર વર્ષના પ્રથમ ત્રણ મહિનામાં ચીનનો સોનાનો ભંડાર ૧૩ ટન વધીને ૨,૨૯૨ ટન થયો છે.
નિષ્ણાતોના મતે જો ટ્રમ્પની નીતિઓને કારણે ચીન અને અમેરિકા વચ્ચેનો વેપાર સંઘર્ષ વધુ વધશે તો કદાચ ચીનની કેન્દ્રીય બેંક સોનાની ખરીદીમાં વધુ વધારો કરી શકે છે. આનો અવકાશ વધારે છે કારણ કે ચીનના કુલ વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં સોનાનો હિસ્સો હજુ પણ ૭ ટકાથી નીચે છે.
જ્યારે ભારતના કુલ વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં સોનાનો હિસ્સો વધીને ૧૧ ટકાથી ઉપર પહોંચી ગયો છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે બદલાતા ભૌગોલિક-રાજકીય પરિદ્રશ્યને જોતા ચીન સોનામાં તેનો હિસ્સો ઓછામાં ઓછો ૧૦ ટકા વધારવા માંગે છે.
વર્લ્ડ ગોલ્ડ કાઉન્સિલના સર્વેક્ષણ (૨૦૨૪ સેન્ટ્રલ બેંક ગોલ્ડ રિઝર્વ્સ (સીબીજીઆર) સર્વેક્ષણ) એ પણ બહાર આવ્યું છે કે કેન્દ્રીય બેંકો દ્વારા ખરીદીનું સૌથી મોટું કારણ પોર્ટફોલિયોને અસરકારક રીતે વૈવિધ્યીકરણ કરવામાં સોનાની ભૂમિકા છે, જ્યારે સોનામાં ડિફોલ્ટનું જોખમ ન હોવું તે છે.