લોકોને ક્રેડિટ કાર્ડ એક એવું જાદુઈ કાર્ડ લાગે છે કે, જેને નિયંત્રણમાં રાખવામાં આવે તો સારું રહે છે. જો તે નિયંત્રણની બહાર જાય તો તે એક મોટી સમસ્યા બની જાય છે. જો ક્રેડિટ કાર્ડનું બિલ સમયસર ચૂકવવામાં ન આવે તો બેંકો ખૂબ જ વધારે વ્યાજ વસૂલે છે. આ મામલો નેશનલ કન્ઝ્યુમર કોર્ટ (NCDRC) સુધી પહોંચ્યો જ્યાં વ્યાજ દર 30 ટકા સુધી મર્યાદિત હતો. પરંતુ હવે સુપ્રીમ કોર્ટે નેશનલ કન્ઝ્યુમર ફોરમના આ નિર્ણય પર સ્ટે મૂકી દીધો છે.
NBCU કેટાલિસ્ટ દ્વારા UOB
NCDRCએ તેના એક નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે ક્રેડિટ કાર્ડ પર ગ્રાહકો પાસેથી 36 થી 50 ટકા વાર્ષિક વ્યાજ વસૂલવું ઘણું વધારે છે. NCDRCએ તેને ખોટી બિઝનેસ પ્રેક્ટિસ ગણાવી હતી. પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટે NCDRCના આ નિર્ણય પર રોક લગાવી દીધી છે. તેનાથી બેંકોને રાહત મળી છે. બેંકો હવે ક્રેડિટ કાર્ડ પર 30 ટકાથી વધુ અથવા 50 ટકા સુધીનું વ્યાજ વસૂલી શકશે.
NCDRCએ શું કહ્યું?
ગ્રાહક અદાલતે ક્રેડિટ કાર્ડ પરના વ્યાજ દરને મહત્તમ 30% સુધી સીમિત કરી હતી. કન્ઝ્યુમર કમિશને કહ્યું હતું કે બેંકો અને ગ્રાહકો વચ્ચેની વાટાઘાટો અસમાન શરતો પર છે. ક્રેડિટ કાર્ડની સુવિધાને નકારવા સિવાય ગ્રાહકો પાસે ક્રેડિટ કાર્ડ સાથે કોઈ સોદાબાજી કરવાની શક્તિ નથી.
કમિશને એમ પણ કહ્યું હતું કે જો ઉપભોક્તાને તેની જવાબદારી નિભાવવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ વધુ પડતો દંડ ચૂકવવો પડે તો તેને અયોગ્ય વેપાર વ્યવહાર ગણવામાં આવશે. આ માટે ગ્રાહક અદાલતે વિવિધ દેશોના ક્રેડિટ કાર્ડના વ્યાજ દરોની તુલના કરી હતી.
વિદેશી દેશોનો સંદર્ભ આપવામાં આવ્યો હતો
NCDRCએ પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે અમેરિકા અને બ્રિટનમાં વ્યાજ દર 9.99% થી 17.99% ની વચ્ચે છે. ઓસ્ટ્રેલિયામાં વ્યાજ દર 18% થી 24% ટકા છે. ફિલિપાઇન્સ, ઇન્ડોનેશિયા અને મેક્સિકો (ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓ)માં વ્યાજ દર 36% થી 50% ટકા છે. ભારત જેવા વિશાળ અને વિકાસશીલ દેશમાં સર્વોચ્ચ દર અપનાવવાનું કોઈ ઔચિત્ય નથી.
સિવિલ અપીલ મંજૂર
ક્રેડિટ કાર્ડના વ્યાજ દરો પર 30% ની ઉપલી મર્યાદા નક્કી કરતી વખતે, કમિશને કહ્યું હતું કે 30% થી વધુ વ્યાજ દરો અતિશય ગણવામાં આવશે. આ અયોગ્ય વેપાર પ્રથા હેઠળ આવશે. આ પછી મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યો હતો. ન્યાયમૂર્તિ બેલા એમ. ત્રિવેદી અને સતીશ ચંદ્ર શર્માની સર્વોચ્ચ અદાલતની બેન્ચે 2008ના આદેશને બાજુ પર રાખ્યો હતો અને બેંકો દ્વારા દાખલ કરાયેલી તમામ સિવિલ અપીલોને મંજૂરી આપી હતી