પહેલા સંધિવા ફક્ત અમીરોનો રોગ હતો; હવે સામાન્ય લોકો પણ મોટા પાયે ભોગ બની રહ્યા છે
બ્રિસ્ટોલ, 24 ફેબ્રુઆરી “રાણીને સંધિવાની બીમારી છે! જલ્દી કરો!” યોર્ગોસ લેન્થિમોસ દ્વારા દિગ્દર્શિત ફિલ્મ ‘ધ ફેવરિટ’ ના એક દ્રશ્યમાં, શ્રીમતી મેગ રાજવી ઘરના ડોકટરોને ઉગ્રતાથી આ કહેતી જોઈ શકાય છે.
હકીકતમાં, ‘ધ ફેવરિટ’ માં, ઓલિવિયા કોલમેન ક્વીન એનની ભૂમિકા ભજવે છે, જે સંધિવાથી પીડાય છે અને ઘણીવાર હાડકાં અને સાંધામાં સોજો અને તીવ્ર દુખાવાની ફરિયાદ કરે છે. ફિલ્મમાં, શાહી ચિકિત્સકો એનના સોજાવાળા પગ પર બીફ પાટો વીંટાળતા જોવા મળે છે કારણ કે તે પીડાથી કણસતી હોય છે.
બીજા દિવસે, મહેલની નોકરડી એબીગેઇલ રાણી એન માટે પીડા અને સોજો દૂર કરવા માટે પોલ્ટિસ (ગરમ દવાયુક્ત ડ્રેસિંગ) બનાવવા માટે જંગલી જડીબુટ્ટીઓ ભેગી કરતી જોવા મળે છે. તેણી આ જડીબુટ્ટીઓને બીફ સ્ટ્રીપ્સ કરતાં ઘણી વધુ અસરકારક માને છે.
જોકે, રાણી એન સંધિવાના દુખાવાથી બહુ રાહત મેળવી શકી ન હતી, કારણ કે તે સમયના ચિકિત્સકો પાસે હાડકાં અને સાંધાઓની આ સમસ્યાની સારવાર માટે આવા ઉપાયો અજમાવવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નહોતો.
પોતાના દુખાવાને દૂર કરવા માટે, એનને તે સમયની ઘણી વિચિત્ર સારવારોમાંથી પસાર થવું પડ્યું, જેમાં તેના પગમાં લોહી પહોંચાડતી નસોને બાળી નાખવા, તેના પગમાં હંસનું માંસ લગાવવા અને જળો ઉપચારનો પ્રયાસ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ ૧૯૭૪માં ૪૯ વર્ષની ઉંમરે એનના મૃત્યુ સાથે સંધિવાથી થતી અસહ્ય પીડાનો અંત આવ્યો.
રાજવી ઘરના એકમાત્ર સભ્ય રાણી એન સંધિવાથી પીડાતા નહોતા. પ્રિન્સ રીજન્ટ જ્યોર્જ (પાછળથી જ્યોર્જ IV) પણ તેનો ભોગ બન્યા હતા. ધીમે ધીમે સંધિવાને અતિશય આરામદાયક જીવનશૈલીને કારણે થતો એક ઉચ્ચ કક્ષાનો રોગ માનવામાં આવવા લાગ્યો.
જોકે, પછીના વર્ષોમાં, સામાન્ય લોકોમાં પણ સંધિવાના કેસ મોટા પાયે નોંધાવા લાગ્યા. એક અંદાજ મુજબ, 2020 માં, વૈશ્વિક સ્તરે 56 મિલિયન લોકો સંધિવાથી પીડિત હતા અને 2050 સુધીમાં, આ આંકડો વધીને 96 મિલિયન થવાની ધારણા છે. નાની ઉંમરના લોકોમાં પણ સંધિવાના કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે.
જોકે, દર્દીઓને ઘણી રાહત થઈ, હવે સંધિવાની સારવાર માટે બીફ સ્ટ્રીપ્સ અને જડીબુટ્ટીઓની જરૂર નથી. તબીબી જગત પાસે હવે સંધિવાની સારવાર અને નિવારણ માટે ઘણી વધુ અસરકારક રીતો છે.
સંધિવાને સમજવું મહત્વપૂર્ણ છે
– સંધિવા એ ‘ક્રિસ્ટલ આર્થ્રોપથી’ જૂથનો રોગ છે, જે સાંધા અને નરમ પેશીઓમાં ‘ક્રિસ્ટલ’ જમા થવાને કારણે થાય છે. જ્યારે લોહીમાં યુરિક એસિડનું સ્તર વધે છે અને તે સાંધા સુધી પહોંચે છે અને સોય જેવા ‘સ્ફટિકો’નું સ્વરૂપ લે છે ત્યારે સંધિવા વિકસે છે, જેનાથી તીવ્ર દુખાવો અને સોજો આવે છે.
સંધિવાના દર્દીઓ ઘણીવાર તેને સૌથી ખરાબ પીડામાંથી એક તરીકે વર્ણવે છે જે તેઓ અનુભવી શકે છે. તે સામાન્ય રીતે મોટા અંગૂઠાથી શરૂ થાય છે અને ત્વચા પર સહેજ પણ સ્પર્શ ઘણીવાર અસહ્ય હોય છે.
કેટલાક સંધિવાના દર્દીઓ તેમના પગ પર એક ખાસ પાંજરું રાખીને સૂવે છે જેથી ચાદર સીધી તેમના પગ પર ન પડે, કારણ કે તેઓ અસરગ્રસ્ત સાંધા પર ચાદરનો ભાર સહન કરવાની સ્થિતિમાં નથી.
સંધિવા અન્ય સાંધાઓને પણ અસર કરી શકે છે. આનાથી ‘ટોફી’ (સાંધા નજીક નરમ પેશીઓ અથવા હાડકાંમાં મોનોસોડિયમ યુરેટના પથ્થર જેવા થાપણો) નો વિકાસ થઈ શકે છે.
સંધિવાનું નિદાન અસરગ્રસ્ત સાંધામાં અને તેની આસપાસ તીવ્ર દુખાવો, સોજો અને લાલાશ જેવા સામાન્ય લક્ષણો પર આધારિત છે. જ્યારે સોજોવાળા સાંધામાંથી લેવામાં આવેલા પ્રવાહીને માઇક્રોસ્કોપ હેઠળ તપાસવામાં આવે છે ત્યારે ‘સ્ફટિકો’ દેખાઈ શકે છે. વધુમાં, રક્ત પરીક્ષણો સામાન્ય રીતે યુરિક એસિડનું એલિવેટેડ સ્તર દર્શાવે છે.
યુરિક એસિડ વધવાના કારણો
-યુરિક એસિડનું સ્તર સામાન્ય રીતે વધુ પડતા દારૂના સેવન, સ્થૂળતા, ડાયાબિટીસ અને હાઈ બ્લડ પ્રેશરને કારણે વધે છે. યુરિક એસિડના સ્તરમાં વધારો કરવા માટે પ્યુરિનયુક્ત ખોરાકનો ઉપયોગ પણ જવાબદાર માનવામાં આવે છે.
પ્યુરિન એ સંયોજનો છે જેમાં યુરિક એસિડ જોવા મળે છે. તે ધરાવતા ખોરાકમાં માંસ, લીવર, મેકરેલ અને એન્કોવીઝ જેવી તેલયુક્ત માછલી અને માર્માઈટ અને બીયર જેવા આથોવાળા ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે.
સારવાર માટે અસરકારક દવાઓ ઉપલબ્ધ છે
-માત્ર આહારમાં ફેરફાર કરીને સંધિવાના લક્ષણોમાંથી રાહત મેળવવી શક્ય નથી. દવાઓની મદદથી, સંધિવાના દુખાવાને દેખાતા અને રોગને વધુ ગંભીર બનતો અટકાવી શકાય છે.
જો સાંધામાં બળતરા હોય, તો આઇબુપ્રોફેન, નેપ્રોક્સેન અથવા સ્ટેરોઇડ્સ જેવી બળતરા વિરોધી દવાઓની ભલામણ કરવામાં આવે છે. બીજો વિકલ્પ કોલ્ચીસીન છે, જેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ટૂંકા ગાળા માટે થાય છે અને તે ખૂબ અસરકારક હોઈ શકે છે. જોકે, આનાથી દર્દીને ઝાડા થઈ શકે છે.
એકવાર બળતરા દૂર થઈ જાય, પછી ભવિષ્યમાં સંધિવાના દુખાવા અને સોજો ફરી ન આવે તે અટકાવવું મહત્વપૂર્ણ છે. આ કિસ્સામાં, એલોપ્યુરિનોલ મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે, જે યુરિક એસિડનું સ્તર ઘટાડવા માટે જાણીતું છે. એવા પણ પુરાવા છે કે ચેરી ખાવાથી અથવા તેનો રસ પીવાથી સંધિવાના દુખાવાને ફરીથી થતો અટકાવી શકાય છે, ખાસ કરીને જો દર્દી ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ એલોપ્રિનોલ લઈ રહ્યો હોય.
સંધિવાથી બચવા માટે, સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવવી, વજન નિયંત્રિત કરવું, સંતુલિત આહાર લેવો, સિગારેટ અને દારૂ ટાળવો, પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી અને અન્ય પ્રવાહીનું સેવન કરવું અને નિયમિત કસરત કરવી ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે.