લખનૌ/પ્રયાગરાજ (યુપી), ૧૨ જાન્યુઆરી, પ્રયાગરાજમાં યોજાનાર મહાકુંભ-૨૦૨૫માં મુખ્ય સ્નાન વિધિઓની શરૂઆત પહેલા, ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય સચિવ મનોજ કુમાર સિંહે જણાવ્યું હતું કે, આસપાસ યોજાનારી તમામ ૪૫ પવિત્ર સ્નાન વિધિઓ સંગમ (ગંગા, યમુના અને સરસ્વતી નદીઓ) ભક્તોની હાજરીમાં કરવામાં આવશે. આ એક દિવસીય મેગા ઇવેન્ટમાં 35 કરોડ ભક્તો ભાગ લે તેવી અપેક્ષા છે.
સિંહે એમ પણ કહ્યું કે મૌની અમાવસ્યા દરમિયાન, અંદાજે 4-5 કરોડ ભક્તો પ્રયાગરાજ પહોંચશે અને સ્નાનમાં ભાગ લેશે તેવી અપેક્ષા છે.
સિંહે કહ્યું કે મહાકુંભ માટે રાજ્યનું બજેટ લગભગ 7,000 કરોડ રૂપિયા છે. તેમણે કહ્યું, “છેલ્લો કુંભ સ્વચ્છતા માટે જાણીતો હતો. આ વખતે સ્વચ્છતા, સુરક્ષા અને ડિજિટલ કુંભ છે.”
પીટીઆઈ-ભાષાને આપેલા એક ઇન્ટરવ્યુમાં, ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય સચિવે કહ્યું, “કુંભ 2019 માં યોજાયો હતો. આ મહાકુંભ છે અને ગયા કુંભમાં 24 કરોડ ભક્તો આવ્યા હતા જ્યારે આ વખતે 35 કરોડથી વધુ ભક્તો આવવાની અપેક્ષા છે.” ”
મુખ્ય સચિવે કહ્યું, “તે મુજબ વ્યવસ્થા પણ કરવામાં આવી રહી છે. મેળાના વિસ્તારમાં લગભગ 25 ટકાનો વધારો થયો છે. આ વખતે મેળો લગભગ 4,000 હેક્ટરમાં યોજાઈ રહ્યો છે, જ્યારે ગયા કુંભમાં તે લગભગ 3,200 હેક્ટર વિસ્તારમાં યોજાયો હતો.
૨૦૧૯ના કુંભ સાથે સરખામણી કરતા સિંહે કહ્યું, “આ વખતે અમે મેળાના વિસ્તારને ૨૫ સેક્ટરમાં વિભાજીત કર્યો છે, જ્યારે ૨૦૧૯માં તે ૨૦ સેક્ટર હતું. ઘાટની લંબાઈ આઠ કિલોમીટર (૨૦૧૯માં) થી વધારીને ૧૨ કિલોમીટર કરવામાં આવશે ( “૨૦૨૫ માં). ) વધારવામાં આવ્યો છે. ૨૦૧૯ માં ૧૨૯૧ હેક્ટરની સરખામણીમાં આ વખતે પાર્કિંગ વિસ્તાર પણ વધારીને ૧૮૫૦ હેક્ટર કરવામાં આવ્યો છે.”
તેમણે કહ્યું, “જ્યારે તમે 2013 અને 2019 માં થયેલા કામની તુલના કરશો, ત્યારે તમને ઘણા ફેરફારો દેખાશે અને આ વખતે તમને તેમાં ઘણો સુધારો જોવા મળશે, કારણ કે પૈસાની દ્રષ્ટિએ પણ, છેલ્લી વખત આપણે લગભગ 3,500 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા હતા.” અને આ વખતે આ બમણું છે અને અમે લગભગ 7,000 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ કરી રહ્યા છીએ.
“ભારત સરકારના વિભાગોએ પણ ઘણું રોકાણ કર્યું છે,” સિંહે કહ્યું. તમે રેલ્વે અને રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોમાં પણ સુધારો જોશો.”
મૌની અમાવસ્યાની વ્યવસ્થા વિશે પૂછવામાં આવતા તેમણે કહ્યું કે કુંભ દરમિયાન, મૌની અમાવસ્યા પર સૌથી વધુ સંખ્યામાં ભક્તો આવે છે.
તેમણે કહ્યું, “આ વખતે મૌની અમાવસ્યા (25 જાન્યુઆરીથી 30 જાન્યુઆરી) દરમિયાન અંદાજે 4-5 કરોડ ભક્તો આવવાની અપેક્ષા છે, જ્યારે 2019 માં આ આંકડો 3-4 કરોડ હતો.”
મુખ્ય સચિવે કહ્યું કે છ મહત્વપૂર્ણ (મુખ્ય સ્નાન) તિથિઓ છે જેમાં વધુ ભક્તો અને વધુ ભીડ હશે. તેથી, તે દિવસોમાં, સાવચેતી રૂપે, રાજ્ય સરકાર કોઈને પણ VIP પ્રોટોકોલ આપતી નથી.
તેમણે કહ્યું, “તેથી, અમે બધા VVIP ને વિનંતી કરીએ છીએ કે તે છ દિવસોમાં ન આવે. અમે તેમને એવા દિવસોમાં આમંત્રણ આપવાનો પ્રયાસ કરીએ છીએ જે મુખ્ય સ્નાન દિવસો નથી.”
સિંહે કહ્યું, “મહાકુંભ મેળા 2025 માં કલ્પવાસીઓની અંદાજિત સંખ્યા 15-20 લાખ છે, જ્યારે 2019 ના કુંભ મેળામાં તે 10 લાખ હતી.”
તેમના મતે, પોન્ટૂન પુલની સંખ્યા 2019 માં 22 થી વધીને 2025 માં 30 થશે. મુખ્ય સચિવે જણાવ્યું હતું કે મેળા વિસ્તારમાં રસ્તાઓની લંબાઈ 299 કિલોમીટરથી વધારીને 450 કિલોમીટરથી વધુ કરવામાં આવી છે.
સુરક્ષાના પાસા પર, તેમણે કહ્યું, “અહીં 55 થી વધુ પોલીસ સ્ટેશન છે, અને લગભગ 45,000 પોલીસકર્મીઓ ત્યાં ફરજ પર તૈનાત છે. સોશિયલ મીડિયા પર સતત નજર રાખવા માટેના પ્રોજેક્ટ્સને પણ મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જેથી કોઈ તોફાન ન કરી શકે. “જો સોશિયલ મીડિયા પર કંઈપણ અપ્રિય થઈ રહ્યું હોય, તો તેને ઓળખવું જોઈએ, અલગ કરવું જોઈએ અને તેનો સામનો કરવો જોઈએ.”
“ભારત સરકારની સંસ્થાઓ સાથે રાજ્ય સ્તરે દરેક મોટા પાયે બેઠક યોજાઈ હતી,” સિંહે કહ્યું. કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારની સંસ્થાઓ વચ્ચે ઉત્તમ સંકલન છે. રાજ્ય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ પહેલેથી જ કાર્યરત છે, NDMA પણ કાર્યરત છે.
તેમણે કહ્યું કે ‘ડિઝાસ્ટર મિત્ર’ ને તાલીમ આપવામાં આવી છે.
મહાકુંભના ડિજિટલ પાસા પર ટિપ્પણી કરતા, મુખ્ય સચિવે કહ્યું, “ગયા કુંભ પહેલા, અમે ત્યાં ઇન્ટિગ્રેટેડ કંટ્રોલ અને કમાન્ડ સેન્ટર (ICCC) સ્થાપ્યા હતા. આ વખતે તેને વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવ્યું છે અને 3,000 થી વધુ કેમેરા સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. કુંભ વિસ્તારની પેલે પાર.” ગયા છે.
મહાકુંભ મેળામાં વિદેશી નાગરિકો અને રાજદૂતોની મુલાકાત વિશે પૂછવામાં આવતા, તેમણે કહ્યું, “ગયા કુંભમાં, 55-60 દેશોના લોકો આવ્યા હતા કારણ કે કુંભ શરૂ થાય તે પહેલાં વારાણસીમાં પ્રવાસી ભારતીય દિવસ કાર્યક્રમ હતો, તેથી લોકો ત્યાંથી ભારત આવ્યા.” ઘણા બધા લોકો આવ્યા. આ ઉપરાંત, અમે એક દિવસે દૂતાવાસોનો પ્રવાસ પણ ગોઠવીએ છીએ. તે પ્રવાસ 30 જાન્યુઆરીએ યોજાઈ રહ્યો છે.”