વર્ષ 2025ની શરૂઆત સાથે જ બિહારમાં કઈ રાજકીય ખીચડી પાકી રહી હોય તેવો વર્તારો જણાય છે.જેમાં હાલ રાજકીય માહોલમાં પરિવર્તન અવાજ સ્પષ્ટપણે સંભળાઈ રહ્યો છે. નવા વર્ષમાં મકરસંક્રાંતિ (14 જાન્યુઆરી) પછી બિહારમાં રાજકીય પરિવર્તનની જૂની પરંપરા રહી છે. જો આપણે બહુ દૂર ન જઈએ તો પણ નીતીશ કુમારે જાન્યુઆરી 2024માં મહાગઠબંધન છોડી દીધું હતું, જે મંગળવારે સમાપ્ત થયું હતું. એનડીએમાં સામેલ થઈને તેમણે ફરી એકવાર મુખ્યમંત્રી પદના શપથ લીધા. આ વખતે પણ તેઓ ભાજપથી નારાજ હોવાની માહિતી મીડિયા રિપોર્ટ્સમાંથી મળી રહી છે.
રાજકીય મૂંઝવણ કયા રસ્તે વળશે?
બિહારમાં જે રીતે રાજકીય અનિશ્ચિતતા દેખાઈ રહી છે, તેનાથી અનેક ઉતાર-ચઢાવની શક્યતાઓ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. નીતીશ કુમારની ભાજપ પ્રત્યેની કથિત નારાજગી મીડિયામાં મસાલેદાર સમાચારોનું રૂપ લઈ રહી છે. ઈન્ડિયા બ્લોક હજુ પણ આશાવાદી છે કે નીતિશ કુમાર તેમના બ્રેઈન ચાઈલ્ડ એલાયન્સમાં પાછા ફરશે. અહીં NDA દાવો કરી રહ્યું છે કે RJDના ડઝનથી વધુ નેતાઓ NDAમાં સામેલ પાર્ટીઓના સંપર્કમાં છે. કેન્દ્રીય મંત્રી જીતનરામ માંઝીનો દાવો છે કે આરજેડીના એક ડઝન નેતાઓ તેમના સંપર્કમાં છે.
શું નીતિશ ખરેખર ભાજપથી નારાજ છે?
એવું અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે નીતીશ કુમાર ભાજપથી નારાજ છે કારણ કે તેઓ મીડિયા સાથે વાત નથી કરી રહ્યા. જ્યારે પણ તેઓ મૌન રહે છે ત્યારે બિહારમાં કોઈને કોઈ રાજકીય રમત થાય છે. અટકળોનું બીજું કારણ એ છે કે જ્યારે નીતીશ કુમાર દિલ્હી ગયા હતા ત્યારે તેઓ દિવંગત વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહના પરિવારના સભ્યોને મળ્યા હતા, પરંતુ તેમણે ભાજપના નેતાઓને મળવાનું યોગ્ય ન માન્યું હતું. આ ત્યારે થયું જ્યારે કેન્દ્રમાં નીતિશ કુમારના સમર્થનથી નરેન્દ્ર મોદીની સરકાર ચાલી રહી છે. તેમણે એક સપ્તાહ-દસ દિવસ પહેલા અમિત શાહ દ્વારા બોલાવેલી બેઠકમાં હાજરી આપવાનું પણ ટાળ્યું હતું, જ્યારે એનડીએ સરકારમાં નીતીશ કુમાર જેવી જ ભૂમિકા ભજવનાર આંધ્રપ્રદેશના સીએમ ચંદ્રબાબુ નાયડુએ હાજરી આપી હતી. અંદાજિત નારાજગીનું ત્રીજું કારણ બીજેપીના રાજ્ય એકમ દ્વારા દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં JDUને બેઠકો આપવાનો ઇનકાર છે. જેડીયુના રાષ્ટ્રીય કાર્યકારી અધ્યક્ષ સંજય ઝા અને કેન્દ્રીય મંત્રી લલન સિંહે પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં દિલ્હીમાં ચૂંટણી લડવાની વાત કરી હતી.
આરજેડીની નજર નીતીશ કુમાર પર છે
આરજેડીના નેતાઓ નીતિશ કુમાર પર ચાંપતી નજર રાખી રહ્યા છે. તેઓ બિલાડીના ભાગ્યની છીંક આવવાની રાહ જોઈ રહ્યા છે. સમયાંતરે તેઓ એવા સંકેત પણ આપતા રહ્યા છે કે નીતિશ ટૂંક સમયમાં આરજેડીમાં જોડાશે. જો કે આરજેડી પહેલા પણ નીતિશને હટાવવાનો પ્રયાસ કરી ચૂકી છે, પરંતુ તેમાં સફળતા મળી નથી. સાચું કહું તો, આરજેડી પરની તેમની પોતાની દાવ બેકફાયર થઈ ગઈ હતી. આરજેડીએ 12 ફેબ્રુઆરી 2024ના રોજ વિશ્વાસ મત દરમિયાન નીતિશને પાઠ ભણાવવાની સંપૂર્ણ તૈયારી કરી લીધી હતી. RJD ધારાસભ્યોને તેજસ્વી યાદવ દ્વારા તેમના નિવાસસ્થાને નજરકેદ કરવામાં આવ્યા હતા જ્યારે કોંગ્રેસના ધારાસભ્યોને હૈદરાબાદ મોકલવામાં આવ્યા હતા. આ હોવા છતાં, આરજેડીના બે ધારાસભ્યો – નીલમ દેવી અને ચેતન આનંદે છેલ્લી ક્ષણે આરજેડી છોડી દીધી. લાલુ યાદવે જેડીયુના કેટલાક ધારાસભ્યોને તોડવાની તૈયારી કરી હતી, પરંતુ તે સમયે પણ તેઓ અકબંધ રહ્યા હતા. જ્યારે નીતીશના ભાજપ સાથે અણબનાવના સમાચાર આવવા લાગ્યા છે, ત્યારે આરજેડીની તેમની સાથે ફરી એક થવાની આશા વધી ગઈ છે.
કઈ રાજકીય શક્યતાઓ દેખાઈ રહી છે?
રાજ્યના રાજકારણમાં જે પ્રકારનો ધમધમાટ જોવા મળી રહ્યો છે, તેના પરથી અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે ખરમાસ બાદ કંઈક નવું થઈ શકે છે. બધાની નજર નીતીશ કુમાર પર છે. જો તે એનડીએથી અલગ થઈ જાય અને ઈન્ડિયા બ્લોકમાં ન જોડાય તો પણ ઈન્ડિયા બ્લોક ચોક્કસપણે તેમને અંદર અને બહારથી સમર્થન આપીને સરકાર બનાવવા માટે કહેશે. નીતીશની વિદાય માત્ર બિહારમાં એનડીએ માટે જ નહીં પરંતુ કેન્દ્રમાં ભાજપ માટે પણ ખતરાની ઘંટડી સાબિત થઈ શકે છે. એ પણ શક્ય છે કે જો નીતિશ આવું પગલું ભરે તો તેમની પાર્ટી જેડીયુમાં ભાગલા પડી જાય. આની આશંકા એટલા માટે છે કારણ કે આ દિવસોમાં સંજય ઝા અને લલન સિંહ ભાજપની નજીક જણાય છે. જો નીતીશની સંમતિ વિના આવું થાય તો જેડીયુ માટે ખતરાની ઘંટડી છે. એવી પણ શક્યતા છે કે નીતીશ કુમાર વિધાનસભા ભંગ કરીને ચૂંટણીમાં જવાનું પસંદ કરી શકે છે. તેઓ અગાઉ પણ મધ્યસત્ર ચૂંટણીની વાત કરતા રહ્યા છે.
શું આ છે નીતીશની છેલ્લી ઇનિંગ?
નીતિશ કુમાર રાજકારણમાં માહેર છે. તે દરેક પગલું સ્થિર રીતે લે છે. વર્ષ 2020થી લઈને અત્યાર સુધીમાં તેમણે બે વાર કહ્યું છે કે આ તેમની છેલ્લી ચૂંટણી છે. ગત વિધાનસભાની ચૂંટણી દરમિયાન પ્રથમ વખત તેમણે કહ્યું હતું કે આ તેમની છેલ્લી ચૂંટણી છે. બીજી વખત મહાગઠબંધનની સાથે રહીને તેમણે કહ્યું હતું કે 2025ની ચૂંટણી તેજસ્વી યાદવના નેતૃત્વમાં થશે. દરમિયાન બંને પક્ષોના નેતાઓએ તેમને ભારત રત્ન જેવું સર્વોચ્ચ સન્માન આપવાની માગણી શરૂ કરી દીધી છે. જેડીયુના રાષ્ટ્રીય કાર્યકારી અધ્યક્ષ સંજય ઝાએ કહ્યું હતું કે તેમને ભારત મળવું જોઈએ. બીજેપી સાંસદ ગિરિરાજ સિંહે પણ નીતિશને ભારત રત્ન આપવાની માંગ કરી છે. આરજેડીના સીએમ ચહેરો તેજસ્વી યાદવ પણ નીતિશને ભારત રત્ન આપવાના પક્ષમાં છે. જેના પરથી અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે નીતીશની સક્રિય રાજનીતિમાંથી સન્માનજનક વિદાયની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. જો આમ થાય છે તો નીતિશની આ છેલ્લી રાજકીય ઇનિંગ બની શકે છે. જો કે, નવા વર્ષમાં ખારમાસ સુધી રાહ જોવી પડશે.