નવી દિલ્હી, 9 જાન્યુઆરી, 2022: વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુરુવારે 10,000 ભારતીય નાગરિકોના જીનોમ સિક્વન્સિંગ ડેટા જાહેર કર્યો અને કહ્યું કે તે બાયોટેકનોલોજી સંશોધનના ક્ષેત્રમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે.
જીનોમ ઇન્ડિયા ડેટા દેશમાં આનુવંશિક વિવિધતા દર્શાવે છે. તે ભારતીય જૈવિક ડેટા સેન્ટર (IBDC) ના સંશોધકોને ‘વ્યવસ્થિત ઍક્સેસ’ દ્વારા ઉપલબ્ધ થશે.
બાયોટેકનોલોજી વિભાગ દ્વારા આયોજિત જીનોમિક્સ ડેટા કોન્ફરન્સમાં એક વિડિઓ સંદેશમાં મોદીએ કહ્યું, “મને ખુશી છે કે દેશની 20 થી વધુ સંશોધન સંસ્થાઓએ આમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. આ પ્રોજેક્ટનો ડેટા, ૧૦ હજાર ભારતીયોનો ‘જીનોમ સિક્વન્સ’ હવે ઇન્ડિયા બાયોલોજિકલ ડેટા સેન્ટરમાં ઉપલબ્ધ છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ બાયોટેકનોલોજી સંશોધનના ક્ષેત્રમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે.
મોદીએ કહ્યું કે IIT, કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્ટિફિક એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ રિસર્ચ (CSIR) અને સેન્ટર ફોર બાયોટેકનોલોજી રિસર્ચ એન્ડ ઇનોવેશન (BRIC) જેવી 20 થી વધુ પ્રખ્યાત સંશોધન સંસ્થાઓએ આ સંશોધનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.
તેમણે કહ્યું, “આજે ભારતે સંશોધનની દુનિયામાં ખૂબ જ ઐતિહાસિક પગલું ભર્યું છે. જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટને પાંચ વર્ષ પહેલાં મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. દરમિયાન, કોવિડના પડકારો છતાં, આપણા વૈજ્ઞાનિકોએ આ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કરવા માટે ખૂબ જ મહેનત કરી છે.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આ રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ દેશના અસાધારણ આનુવંશિક પરિદૃશ્યને કેદ કરે છે અને એક અમૂલ્ય વૈજ્ઞાનિક સંસાધન તરીકે સેવા આપવાનું વચન આપે છે.
“તે આનુવંશિક અને ચેપી રોગોની સારવારમાં પ્રગતિને સરળ બનાવશે, નવી દવાઓ અને ચોકસાઇ દવા તકનીકોના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપશે, અને વિવિધ સમુદાયોની જીવનશૈલી અને આદતોમાં સંશોધનને સક્ષમ બનાવશે,” તેમણે કહ્યું.
બાયોટેકનોલોજી, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ દ્વારા આયોજિત એક પરિષદમાં મંત્રી જીતેન્દ્ર સિંહે સંશોધકો સાથે આનુવંશિક ડેટા શેર કરવા માટે ‘ડેટા એક્સચેન્જ પ્રોટોકોલ’ માટેના માળખાનું અનાવરણ કર્યું.
સિંહે ‘ઇન્ડિયન બાયોલોજિકલ ડેટા સેન્ટર (IBDC) ડેટા એક્સેસ પોર્ટલ’નું પણ વિમોચન કર્યું અને ‘જીનોમ ઇન્ડિયા ડેટા પર દરખાસ્તો માટે આમંત્રણ’નું અનાવરણ કર્યું.
તેમણે કહ્યું, “આ ભારતીય વસ્તીના અનન્ય જીનોમિક પેટર્નને સમજવામાં મદદ કરશે. અને ત્યારે જ આપણે ચોક્કસ જૂથની ચોક્કસ સમસ્યાઓ માટે ચોક્કસ ઉકેલો અથવા અસરકારક દવાઓ વિકસાવી શકીશું.
મોદીએ કહ્યું કે ભારતમાં સંશોધકો હજુ પણ એક પેઢીથી બીજી પેઢીમાં પસાર થતા રોગોથી અજાણ છે અને જીનોમ ઇન્ડિયા પ્રોજેક્ટ આવા રોગો માટે અસરકારક સારવાર શોધવામાં મદદ કરશે.
“તે આનુવંશિક અને ચેપી રોગોની સારવારમાં પ્રગતિને સરળ બનાવશે, નવી દવાઓ અને ચોકસાઇ દવા તકનીકોના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપશે, અને વિવિધ સમુદાયોની જીવનશૈલી અને આદતોમાં સંશોધનને સક્ષમ બનાવશે,” તેમણે કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે વૈશ્વિક સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે વિશ્વ ભારત તરફ જોઈ રહ્યું છે.
તેમણે કહ્યું, “આ આપણી ભાવિ પેઢીઓ માટે એક જવાબદારી અને તક બંને છે. તેથી આજે ભારતમાં એક વિશાળ સંશોધન ઇકોસિસ્ટમનું નિર્માણ થઈ રહ્યું છે. છેલ્લા 10 વર્ષોમાં, શિક્ષણના દરેક સ્તરે સંશોધન અને નવીનતા પર ખૂબ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
મોદીએ કહ્યું કે ભારતે પોતાને વિશ્વના એક મુખ્ય ફાર્મા હબ તરીકે સ્થાપિત કર્યું છે અને છેલ્લા દાયકામાં જાહેર આરોગ્યસંભાળના ક્ષેત્રમાં ઘણા ક્રાંતિકારી પગલાં લીધાં છે.
આ પ્રસંગે મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સલાહકાર અજય કુમાર સૂદ, ભારતીય તબીબી સંશોધન પરિષદ (ICMR) ના મહાનિર્દેશક અને આરોગ્ય સંશોધન વિભાગના સચિવ રાજીવ બહલ અને બાયોટેકનોલોજી વિભાગના સચિવ રાજેશ એસ ગોખલે પણ હાજર હતા.
સૂદે કહ્યું કે જીનોમ ઈન્ડિયા પ્રોજેક્ટનો ડેટા ભારતના જાહેર આરોગ્ય માટે એક મૂલ્યવાન રાષ્ટ્રીય સંસાધન બનાવશે.
તેમણે કહ્યું, “આ પ્રયાસમાં આરોગ્યસંભાળમાં ક્રાંતિ લાવવાની ક્ષમતા છે, મૂળભૂત સંશોધકો અને ચિકિત્સકોને પરિવર્તનશીલ ચોકસાઇ હસ્તક્ષેપો તરફ દોરી જવા માટે સશક્ત બનાવવાની ક્ષમતા છે.”
ગોખલેએ જણાવ્યું હતું કે ભારતીય વસ્તીની આનુવંશિક જટિલતાઓને ઉજાગર કરીને, આ પ્રોજેક્ટ ભારત માટે વ્યક્તિગત દવાના ઉભરતા ક્ષેત્રમાં પ્રવેશવાની તક તરીકે ‘જીનોમિક હબ’નો પાયો નાખે છે.