શ્રીનગર, 1 જાન્યુઆરી 2024માં જમ્મુ અને કાશ્મીરને છ વર્ષ પછી ચૂંટાયેલી સરકાર મળી, પરંતુ રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવો મુશ્કેલ છે. સુરક્ષા મોરચે પરિસ્થિતિ હળવી થવા યોગ્ય કહી શકાય નહીં કારણ કે આતંકવાદી હુમલાઓની શ્રેણી અટકી નથી.
જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 10 વર્ષના ગાળા બાદ યોજાયેલી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પહેલીવાર ઘણી બાબતો બની છે.
જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં બંધારણની કલમ 370 ની જોગવાઈઓ રદ થયા બાદ અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યા પછી પ્રથમ વખત ચૂંટણી યોજાઈ હતી. પ્રતિબંધિત સામાજિક-ધાર્મિક પક્ષ જમાત-એ-ઈસ્લામીના સભ્યોએ પણ આ ચૂંટણીઓમાં ભાગ લીધો હતો, જે આતંકવાદના ઉદય પછી પ્રથમ વખત યોજાઈ હતી.
આ પહેલી ચૂંટણી હતી જેમાં એક પક્ષ, નેશનલ કોન્ફરન્સે પોતાના દમ પર લગભગ બહુમતી મેળવી હતી. તેણે 90 સભ્યોની વિધાનસભામાં 42 બેઠકો જીતી હતી.
નેશનલ કોન્ફરન્સના નેતા ઓમર અબ્દુલ્લા બીજી વખત મુખ્યમંત્રી તરીકે શપથ લેનારા જમ્મુ-કાશ્મીરના ચોથા નેતા બન્યા છે. તેમના સિવાય તેમના દાદા શેખ મોહમ્મદ અબ્દુલ્લા, પિતા ફારુક અબ્દુલ્લા અને પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP)ના મુફ્તી મોહમ્મદ સઈદે આ સિદ્ધિ મેળવી હતી.
ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) જમ્મુમાં બીજા નંબરની સૌથી મોટી પાર્ટી તરીકે ઉભરી આવી, તેણે પ્રદેશની 43 બેઠકોમાંથી 29 બેઠકો જીતી.
જમ્મુ ક્ષેત્રમાં પોતાનું પ્રદર્શન સુધારવાની આશા રાખતી કોંગ્રેસ હિન્દુ બહુમતીવાળા વિસ્તારોમાં એક પણ બેઠક જીતી શકી નથી. તેણે કુલ છ બેઠકો જીતી હતી, જેમાં ખીણની પાંચ અને મુસ્લિમ પ્રભુત્વ ધરાવતા રાજૌરી વિસ્તારમાં એક બેઠકનો સમાવેશ થાય છે.
2014ની ચૂંટણીમાં 28ની સરખામણીમાં પીડીપીનું મુખ્યપ્રવાહના પક્ષોમાં સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન હતું, તેણે માત્ર ત્રણ બેઠકો જીતી હતી.
ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન મહેબૂબા મુફ્તીની પુત્રી ઇલ્તિજા મુફ્તીને પરિવારના ગઢ બિજબેહેરામાંથી ચૂંટણીના રાજકારણમાં ઉતારવાના પ્રયાસો પણ નિષ્ફળ ગયા.
જમ્મુમાં ભાજપના તત્કાલીન જમ્મુ અને કાશ્મીર યુનિટના પ્રમુખ રવિન્દ્ર રૈનાને હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. એક સમયે તેમને મુખ્યમંત્રી પદના ઉમેદવાર ગણવામાં આવતા હતા.
જે વિસ્તારોમાં ચૂંટણીનો બહિષ્કાર કરવા માટે જાણીતા છે ત્યાં પણ વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભારે ભાગીદારી જોવા મળી હતી. ઘણા ભૂતપૂર્વ અલગતાવાદી નેતાઓ અથવા તેમના સંબંધીઓ અહીં ચૂંટણી લડ્યા હતા.
કલમ 370 હટાવવાના વિરોધમાં નારાજગીનો ફાયદો નેશનલ કોન્ફરન્સને થયો. 2014માં તેની પાસે માત્ર 15 બેઠકો હતી જે આ વખતે વધીને લગભગ ત્રણ ગણી થઈ ગઈ છે.
તેના ચૂંટણી વચનોને વળગી રહીને, નેશનલ કોન્ફરન્સ સરકારે જમ્મુ અને કાશ્મીરના રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે કેબિનેટની પ્રથમ બેઠકમાં એક ઠરાવ પસાર કર્યો અને ત્યારબાદ વિશેષ દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે વિધાનસભામાં મહત્વપૂર્ણ ઠરાવ પસાર કર્યો.
આ ઠરાવ પસાર થતાં ભાજપે વિધાનસભામાં હંગામો મચાવ્યો હતો.
આ વર્ષની શરૂઆતમાં ખીણમાં લોકસભા ચૂંટણીમાં કેટલાક આશ્ચર્યજનક પરિણામો આવ્યા હતા, પરંતુ જમ્મુની બે બેઠકો પર જીત નિશ્ચિત માનવામાં આવી રહી હતી. કેન્દ્રીય મંત્રી જિતેન્દ્ર સિંહ અને તેમના બીજેપી સાથી જુગલ કિશોર શર્મા બંને સતત ત્રીજી વખત લોકસભા જીત્યા.
સૌથી મોટો આંચકો બારામુલાથી જેલમાં બંધ નેતા શેખ અબ્દુલ રશીદ સામે ઓમર અબ્દુલ્લાનો પરાજય હતો. સ્થાનિક બળવાન સજ્જાદ ગની લોન પણ હારી ગયા, કારણ કે રાશિદના પુત્રોએ “તેમના પિતાને ફાંસીમાંથી બચાવવા” માટે ભાવનાત્મક અભિયાન ચલાવ્યું.
પીડીપી પ્રમુખ મહેબૂબા મુફ્તીને પણ આંચકો લાગ્યો હતો, તેઓ સતત બીજી વખત લોકસભા ચૂંટણી હારી ગયા હતા. આ વખતે તેણી એક અગ્રણી ગુર્જર નેતા એમએ અહેમદ લારવી સામે હારી ગઈ હતી, જે અનિચ્છા ઉમેદવાર હતા પરંતુ નેશનલ કોન્ફરન્સના ટોચના નેતૃત્વની ઈચ્છા સામે ઝૂકી ગયા હતા.
નેશનલ કોન્ફરન્સના આગા રૂહુલ્લા પણ લોકસભામાં ચૂંટાયા હતા. તેણે શ્રીનગરથી આતંકવાદના આરોપી પીડીપી નેતા વાહીદ પારાને હરાવ્યો.
નેશનલ કોન્ફરન્સના પ્રમુખ અને પૂર્વ મુખ્યમંત્રી ફારૂક અબ્દુલ્લાએ કોઈ ચૂંટણી લડી ન હતી.
કોંગ્રેસના ભૂતપૂર્વ નેતા ગુલામ નબી આઝાદ હવે પોતાની અલગ પાર્ટીનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે, પરંતુ પાર્ટી પહેલાથી જ તૂટી રહી છે. ડેમોક્રેટિક પ્રોગ્રેસિવ આઝાદ પાર્ટીએ જાહેરાત કરી હતી કે પૂર્વ મુખ્યમંત્રી આઝાદ અનંતનાગ-રાજૌરીથી લોકસભા ચૂંટણી લડશે. જો કે, તેણે થોડા દિવસોમાં તેના પગલાં પાછા ખેંચી લીધા.
નાદુરસ્ત તબિયતને કારણે, આઝાદે ભાગ્યે જ વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન પ્રચાર કર્યો અને તેમની પાર્ટી એક પણ બેઠક જીતવામાં નિષ્ફળ રહી.
વર્ષ દરમિયાન જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સુરક્ષાની સ્થિતિ એકંદરે શાંતિપૂર્ણ રહી, જોકે આતંકવાદીઓ દ્વારા કેટલાક હુમલાઓ કરવામાં આવ્યા હતા.
જમ્મુના ઉધમપુર, કઠુઆ, પુંછ અને રાજૌરી જિલ્લામાં આતંકવાદીઓએ હુમલા કર્યા હતા. આ સિવાય તેઓએ કાશ્મીરમાં સુરક્ષા દળો અને મહત્વપૂર્ણ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ પર પણ હુમલો કર્યો હતો.
સૌથી ભયંકર હુમલો કાશ્મીરના ગાંદરબલ જિલ્લામાં ગગનગીરમાં એક ટનલ બાંધકામ સાઇટ પર થયો હતો, જેમાં છ સ્થળાંતર મજૂરો અને સ્થાનિક ડૉક્ટર સહિત કુલ સાત લોકો માર્યા ગયા હતા.