એક સમય હતો જ્યારે ભારત શસ્ત્રો માટે વિશ્વના દેશો પર નિર્ભર હતું. પણ હવે જમાનો બદલાઈ ગયો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતે આત્મનિર્ભર ભારત અંતર્ગત વિશ્વના ઘણા દેશોને શસ્ત્રોની સપ્લાય કરી છે. ભારત 2024-25 સુધીમાં તેની સંરક્ષણ નિકાસ ત્રણ ગણી વધારીને રૂ. 35,000 કરોડ કરવાની યોજના ધરાવે છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ 2022-23માં ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ રેકોર્ડ તોડીને 16000 કરોડ રૂપિયાના આંકડાને સ્પર્શી ગઈ છે.
મંત્રાલયે ગયા વર્ષે કહ્યું હતું કે અમારી નિકાસમાં 2-3 ગણો વધારો થયો છે. ભારતીય શસ્ત્રો લગભગ 85 દેશો સુધી પહોંચી રહ્યા છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષો પર નજર કરીએ તો ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ ઝડપથી વધી છે. HTના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતે વિશ્વના દેશોને મિસાઇલો, આર્ટિલરી ગન, રોકેટ, બખ્તરબંધ વાહનો, વ્યક્તિગત રક્ષણાત્મક ગિયર, રડાર, સર્વેલન્સ સિસ્ટમ અને અન્ય હથિયારો આપ્યા છે.
સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, 34 દેશોએ ભારત પાસેથી બુલેટ પ્રૂફ જેકેટ્સ ખરીદ્યા છે, જેમાં ઓસ્ટ્રેલિયા, જાપાન, ઈઝરાયેલ અને બ્રાઝિલનો સમાવેશ થાય છે. લગભગ 10 દેશોએ ભારત પાસેથી દારૂગોળો (5.56 mm થી 155 mm) ખરીદ્યો છે.
અમેરિકા અને યુકે જેવા દેશોએ પણ શસ્ત્રો ખરીદ્યા
સંરક્ષણ મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, અમેરિકા, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને ફ્રાન્સ જેવી મહાસત્તાઓએ ભારત પાસેથી સંરક્ષણ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ખરીદ્યું છે. જ્યારે ભારતે મોરેશિયસ, સેશેલ્સ અને માલદીવમાં ઝડપી ઇન્ટરસેપ્ટર બોટની નિકાસ કરી છે.
ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં, ભારતની હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડે કહ્યું હતું કે તે તેજસ મલ્ટીરોલ ફાઇટર જેટ ખરીદવા માટે ત્રણ દેશો સાથે વાતચીત કરી રહી છે. નાઈજીરીયા સાથે વાતચીત પ્રારંભિક તબક્કામાં છે. આ ઉપરાંત 15 તેજસ ફાઈટર એરક્રાફ્ટ આર્જેન્ટિનાને અને 20 ઈજિપ્તને વેચવાની ચર્ચા ચાલી રહી છે.
દુનિયા તેજસની ચાહક બની ગઈ છે
આ સિવાય ફિલિપાઈન્સ, અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ઈન્ડોનેશિયાએ પણ સિંગલ એન્જિન તેજસ ખરીદવામાં રસ દાખવ્યો છે.
ભારત પાસેથી શસ્ત્રો ખરીદનારા ટોચના દેશોમાં આર્મેનિયાનો સમાવેશ થાય છે. તેણે ભારત પાસેથી સરફેસ ટુ એર મિસાઈલ ખરીદી છે. સ્પુટનિક ન્યૂઝ અનુસાર, અઝરબૈજાન સાથે આર્મેનિયાના લાંબા સંઘર્ષ વચ્ચે ભારતે 2022માં એશિયાઈ દેશને સંરક્ષણ ઉપકરણોની સપ્લાય કરી હતી.
આર્મેનિયા સૌથી વધુ શસ્ત્રો ખરીદે છે
ભારતે આર્મેનિયા સાથે 6000 કરોડ રૂપિયાની ડીલ કરી હતી. સપ્ટેમ્બર 2022 માં, ભારતે આર્મેનિયાને પિનાકા મલ્ટી-બેરલ રોકેટ લોન્ચર (MBRL), એન્ટી-ટેન્ક મિસાઈલ, રોકેટ અને દારૂગોળો સહિત ઘણા હથિયારોની નિકાસ માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. ગયા ઓગસ્ટમાં, આર્મેનિયાને ભારતની એડવાન્સ ટોવ્ડ આર્ટિલરી ગન સિસ્ટમ (ATAGS) નું પ્રારંભિક કન્સાઈનમેન્ટ મળ્યું હતું.
વર્ષ 2025 માં, ભારતીય સંરક્ષણ કંપની કલ્યાણી સ્ટ્રેટેજિક સિસ્ટમ્સ લિમિટેડ આર્મેનિયાને 155mm આર્ટિલરી ગન સપ્લાય કરશે. ભારતે વિયેતનામ અને ફિલિપાઈન્સને આકાશ મિસાઈલ વેચવાની ઓફર કરી છે, જ્યારે ઈજિપ્તે પણ તેમાં રસ દાખવ્યો છે.