નવી દિલ્હી, 12 ડિસેમ્બર: કેન્દ્રીય કેબિનેટે ગુરુવારે “એક દેશ, એક ચૂંટણી” લાગુ કરવાના બિલને મંજૂરી આપી હતી.
પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની આગેવાની હેઠળની ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ એક સાથે ચૂંટણી યોજવા અંગે ભલામણો કરી હતી, જેને સપ્ટેમ્બરમાં કેબિનેટે સ્વીકારી હતી.
“એક દેશ, એક ચૂંટણી” પર ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિ દ્વારા કરવામાં આવેલી 10 મુખ્ય ભલામણો નીચે મુજબ છે.
1. સરકારે ચૂંટણીના ચક્રને પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે એક સાથે કાયદાકીય રીતે સ્વીકાર્ય પદ્ધતિ વિકસાવવી જોઈએ.
2. પ્રથમ તબક્કામાં લોકસભા અને તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાઈ શકે છે.
3. બીજા તબક્કા હેઠળ, લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી પછી 100 દિવસની અંદર નાગરિક અને પંચાયતની ચૂંટણીઓ યોજવી જોઈએ.
4. લોકસભા અને વિધાનસભાની એકસાથે ચૂંટણીઓ યોજવાના હેતુથી, સામાન્ય ચૂંટણી પછી લોકસભાની પ્રથમ બેઠકની તારીખને રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા ‘નિયુક્ત તારીખ’ તરીકે સૂચિત કરવામાં આવશે.
5. ‘નિયુક્ત તારીખ’ પછી અને લોકસભાની પૂર્ણ મુદતની સમાપ્તિ પહેલાં ચૂંટણી દ્વારા રચાયેલી તમામ રાજ્ય વિધાનસભાઓનો કાર્યકાળ ફક્ત સંસદીય ચૂંટણીના સમયગાળા માટે જ રહેશે. આ એક વખતના કામચલાઉ પગલા બાદ તમામ લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાશે.
6. ગૃહમાં બહુમતીના અભાવ અથવા અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ અથવા અન્ય સમાન પરિસ્થિતિના કિસ્સામાં, નવી લોકસભાની રચના કરવા માટે નવી ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવી શકે છે.
7. જો લોકસભા માટે નવી ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવે, તો ગૃહનો કાર્યકાળ “માત્ર બાકીના સમયગાળા માટે” રહેશે.
8. જો રાજ્ય વિધાનસભાઓની નવી ચૂંટણીઓ યોજવામાં આવે, તો આવી નવી વિધાનસભાઓ લોકસભાની પૂર્ણ મુદતના અંત સુધી ચાલુ રહેશે, સિવાય કે અગાઉ વિસર્જન કરવામાં આવે.
9. ચૂંટણી પંચ (EC) દ્વારા રાજ્ય ચૂંટણી પંચો સાથે પરામર્શ કરીને એક જ મતદાર યાદી અને મતદાર ફોટો ઓળખ કાર્ડ (EPIC) તૈયાર કરવામાં આવશે અને ચૂંટણી પંચ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલી અન્ય કોઈપણ મતદાર યાદીને રદ કરશે.
10. એકસાથે ચૂંટણીઓ યોજવા માટે લોજિસ્ટિક વ્યવસ્થા કરવા માટે, ચૂંટણી પંચ ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (EVM) અને ‘વોટર વેરિફાઈબલ પેપર ઓડિટ ટ્રેઈલ’ (VVPAT), મતદાન કર્મચારીઓ અને સુરક્ષા દળોની તૈનાતી અને અન્ય સાધનોની પ્રાપ્તિની વ્યવસ્થા કરશે. તેના માટે જરૂરી આયોજનો અને આગોતરા અંદાજો તૈયાર કરી શકે છે.