વોશિંગ્ટન, 30 ડિસેમ્બર (ભાષા) નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા અને અમેરિકાના 39મા રાષ્ટ્રપતિ જીમી કાર્ટરનું રવિવારે અવસાન થયું. તેઓ 100 વર્ષના હતા.
કાર્ટર ભારતની મુલાકાત લેનારા ત્રીજા અમેરિકન નેતા હતા અને તેમની મુલાકાત દરમિયાન તેમના સન્માનમાં હરિયાણાના એક ગામનું નામ કાર્ટરપુરી રાખવામાં આવ્યું હતું.
સૌથી લાંબો સમય જીવતા ભૂતપૂર્વ યુએસ પ્રમુખ કાર્ટર 1977 થી 1981 સુધી આ પદ પર રહ્યા હતા. કાર્ટર, મગફળીના ખેડૂત, ‘વોટરગેટ’ કૌભાંડ અને વિયેતનામ યુદ્ધ પછી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીત્યા. તેઓ 1977 થી 1981 સુધી રાષ્ટ્રપતિ રહ્યા હતા.
અમેરિકાના વિદાય લેતા રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેને તેમના નિધન પર શોક વ્યક્ત કર્યો અને એક નિવેદનમાં કહ્યું, “અમેરિકા અને વિશ્વએ આજે એક અસાધારણ નેતા, રાજનેતા અને માનવતાવાદી ગુમાવ્યા છે.”
કાર્ટર તેમના બાળકો જેક, ચિપ, જેફ અને એમી, 11 પૌત્રો અને 14 પૌત્ર-પૌત્રોથી બચી ગયા છે. તેમની પત્ની રોઝાલિન અને તેમના એક પૌત્રનું અવસાન થયું છે.
કાર્ટરની પત્ની રોઝાલિનનું નવેમ્બર 2023માં અવસાન થયું હતું. તેણી 96 વર્ષની હતી.
ચિપ કાર્ટરે કહ્યું, “મારા પિતા માત્ર મારા માટે જ નહીં, પરંતુ શાંતિ, માનવ અધિકારો અને નિઃસ્વાર્થ પ્રેમમાં વિશ્વાસ રાખનારા દરેક માટે હીરો હતા.”
બિડેને તેમના નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે કાર્ટરે કરુણા અને નૈતિક મૂલ્યો દ્વારા શાંતિ સ્થાપિત કરવા, નાગરિક અધિકારો અને માનવ અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવા, મુક્ત અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણીઓને પ્રોત્સાહન આપવા, ઘરવિહોણા લોકોને ઘર આપવા અને હંમેશા વંચિતોને મદદ કરવા માટે કામ કર્યું હતું.
અમેરિકી પ્રમુખ-ચૂંટાયેલા ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું કે તેઓ કાર્ટર સાથે “દાર્શનિક અને રાજકીય રીતે સખત અસંમત” હોવા છતાં, તેઓ જાણે છે કે કાર્ટર “આપણા દેશ અને તેના મૂલ્યોને સાચા અર્થમાં પ્રેમ કરતા હતા અને તેમનો આદર કરતા હતા”.
ટ્રમ્પે કહ્યું, “તેમણે અમેરિકાને વધુ સારી જગ્યા બનાવવા માટે સખત મહેનત કરી હતી અને હું તેના માટે તેમનું ખૂબ જ સન્માન કરું છું.” તે ખરેખર સારો માણસ હતો અને તે ચોક્કસપણે ચૂકી જશે.”
કાર્ટર ભારતના મિત્ર ગણાતા હતા. 1977માં ઇમરજન્સી હટાવ્યા બાદ અને જનતા પાર્ટીની જીત બાદ ભારતની મુલાકાત લેનારા તેઓ પ્રથમ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ હતા. ભારતીય સંસદમાં તેમના સંબોધન દરમિયાન, કાર્ટર સરમુખત્યારશાહી શાસન વિરુદ્ધ બોલ્યા.
કાર્ટરે 2 જાન્યુઆરી, 1978 ના રોજ કહ્યું હતું કે, “ભારતની મુશ્કેલીઓ, જેનો આપણે વારંવાર અનુભવ કરીએ છીએ અને જેનો ખાસ કરીને વિકાસશીલ દેશોને સામનો કરવો પડે છે, તે આપણને ભવિષ્ય માટેની આપણી જવાબદારીઓની યાદ અપાવે છે. સરમુખત્યારશાહી પ્રકારનો નથી. ”
તેમણે ધારાશાસ્ત્રીઓને કહ્યું, “ભારતની સફળતાઓ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તેઓ નિર્ણાયક રીતે આ સિદ્ધાંતને નકારી કાઢે છે કે આર્થિક અને સામાજિક પ્રગતિ માટે વિકાસશીલ દેશને સરમુખત્યારશાહી અથવા સર્વાધિકારી સરકારનો આશરો લેવાની જરૂર છે અને આ પ્રકારનો નિયમ માનવતાની ભાવનાને નષ્ટ કરે છે.” અસ્તિત્વનું.
કાર્ટરે કહ્યું હતું, “શું લોકશાહી મહત્વપૂર્ણ છે? શું બધા લોકો માનવ સ્વતંત્રતાની કદર કરે છે?…ભારતે ‘હા’માં જવાબ આપ્યો અને આ અવાજ આખી દુનિયામાં સંભળાયો. ગયા માર્ચમાં અહીં કંઈક મહત્ત્વપૂર્ણ બન્યું હતું, કારણ કે કોઈ ચોક્કસ પક્ષ જીત્યો કે હારી ગયો તેના કારણે નહીં, પરંતુ મતદારોએ સ્વતંત્રપણે અને સમજદારીપૂર્વક ચૂંટણી વખતે તેમના નેતાઓની પસંદગી કરી હતી. આ અર્થમાં, લોકશાહી વિજેતા હતી.
એક દિવસ પછી, તત્કાલિન વડા પ્રધાન મોરારજી દેસાઈ સાથે દિલ્હી ઘોષણાપત્ર પર હસ્તાક્ષર કરતી વખતે, કાર્ટરે કહ્યું હતું કે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેની મિત્રતાના મૂળમાં તેમનો નિર્ધાર છે કે સરકારોની ક્રિયાઓ લોકોના નૈતિક મૂલ્યો દ્વારા સંચાલિત હોવી જોઈએ. .
‘કાર્ટર સેન્ટર’ અનુસાર, 3 જાન્યુઆરી, 1978ના રોજ, કાર્ટર અને તત્કાલીન ફર્સ્ટ લેડી રોઝલિન કાર્ટર નવી દિલ્હી નજીકના દૌલતપુર નસીરાબાદ ગામમાં ગયા હતા. તેઓ ભારતની મુલાકાત લેનારા ત્રીજા અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ હતા અને દેશ સાથે વ્યક્તિગત રીતે જોડાનાર એકમાત્ર વ્યક્તિ હતા. તેની માતા, લિલિયન, 1960 ના દાયકાના અંતમાં પીસ કોર્પ્સ સાથે આરોગ્ય સ્વયંસેવક તરીકે કામ કરતી હતી.
“સફર એટલી સફળ રહી કે થોડા સમય પછી ગામના રહેવાસીઓએ વિસ્તારનું નામ બદલીને ‘કાર્ટરપુરી’ કરી દીધું,” કાર્ટર સેન્ટરે કહ્યું.
“મુલાકાતે કાયમી છાપ છોડી: જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ કાર્ટર 2002માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર જીત્યા, ત્યારે ગામમાં ઉજવણી કરવામાં આવી, અને 3 જાન્યુઆરીએ કાર્ટરપુરીમાં રજા છે,” તેણીએ કહ્યું.
તેણીએ કહ્યું કે આ મુલાકાતે શાશ્વત ભાગીદારીનો પાયો નાખ્યો જેનાથી બંને દેશોને ઘણો ફાયદો થયો.